LATAR BELAKANG

Mukim Bukit Sawat merupakan salah sebuah dari 8 buah mukim yang terdapat di Daerah Belait dan terletak di kawasan pedalaman iaitu di bahagian selatan Mukim Sungai Liang.  Mukim ini terdiri daripada beberapa buah kampung iaitu:

  1. Kampong Bang Tajuk
  2. Kampong Pengkalan Siong - Bang Butan
  3. Kampong Kandol
  4. Kampong Merugi Bungkok - Ubok Ubok
  5. Kampong Bukit Sawat - Pulau Apil
  6. Kampong Sungai Ubar
  7. Kampong Melayan-Tarap
  8. Kampong Sungai Mau
  9. Kampong Bukit Puan
10. Kampong Kagu Baru
11. Kampong Merangking Ulu - Nong Arut
12. Kampong Merangking Hilir - Pulau Gombak 
13. Kampong Singap
14. Kampong Pak Babau - Bukit Serawong
15. Kampong Laid Lakang

Secara dasarnya Mukim Bukit Sawat dibahagikan kepada dua kelompok. Kelompok pertama yang disebut sebagai Kampong Bukit Sawat terdiri daripada kampung-kampung pertama hingga 10 di atas sementara kelompok kedua yang dikenali sebagai Kampong Merangking terdiri daripada kampung-kampung bilangan 11 hingga 15 di atas tadi. Masing-masing ditadbirkan oleh seorang ketua kampung.  Mukim Bukit Sawat sendirinya di tadbirkan oleh seorang Penghulu Mukim.

 Di sini terdapat Majlis Perundingan Mukim dan Majlis Perundingan Kampong masing-masing di mana keahliannya dilantik pada peringkat awalnya dahulu  bagi tempoh 2 tahun tapi sekarang diubah menjadi 5 tahun sekali.



Mukim Bukit Sawat mudah dikunjungi melalui jalan darat iaitu dengan cara masuk dari simpang Jalan Sungai Liang - Labi ataupun melalui air menerusi Sungai Belait.



KEMUDAHAN

Bangunan Sekolah Rendah Merangking

Ada berbagai kemudahan yang terdapat di kawasan mukim ini seperti dua buah bangunan sekolah rendah di Kg Bukit Sawat dan Kg Merangking Ulu, sebuah klinik kesihatan di Kg Sg Mau, dua buah dewan serbaguna di Kg Sg Mau dan Kg Merangking Ulu, dua buah masjid di Kg Bukit Sawat dan  Sungai Mau serta sebuah balai ibadat yang terletak di Kg Merangking Ulu. Di sini juga ada ditempatkan sebuah stesen pertanian luarbandar serta taman rekreasi.

Kedai runcit Syarikat Zulhairi di  Jalan Sg Mau-Bukit Sawat

Salah sebuah Kilang Papan yang terdapat di Mukim Bukit Sawat

Kedai-kedai runcit juga ada didirikan di beberapa kawasan mukim seperti yang terdapat di  Kg Bukit Puan, Kg Sungai Mau, Kg Merangking Hilir dan Kg Bukit Sawat. Beberapa buah kilang papan juga ada didirikan di sini.

PENDUDUK MUKIM:

Ramai penduduk asal mukim di tahun-tahun 1980an  dianggarkan kira-kira 2,000 orang yang terdiri daripada bangsa Melayu dari puak Sang Jati Dusun, Bisaya, Tutong dan Belait dan bangsa Iban dan berketurunan Cina. Terdapat juga beberapa orang dari puak Punan yang turut bermastautin di kawasan ini.

Kebanyakan penduduk mukim bekerja dengan pihak Kerajaan Kebawah Duli Yang Maha Mulia dan syarikat Minyak Shell Brunei  serta syarikat-syarikat swasta yang lain manakala ada juga penduduk di mukim ini yang kerjanya bertanam padi dan buah-buahan serta menangkap ikan di sungai.



Bahasa biasa yang digunakan di kawasan mukim adalah Bahasa Melayu, Dusun dan Iban. Kebanyakan penduduk menganuti agama Islam sementara yang lainnya mengamal kehidupan secara "free thinkers".

Upacara rumah terbuka juga biasa dikendalikan oleh para penduduk mukim  sama seperti  di tempat-tempat lain. Antara yang disambut ialah Hari Raya Aidilfitri, Adaw Gayoh Sang Jati, Tahun Baru Cina serta Gawai Dayak.

INSTITUSI BERPENGHULU DAN BERKETUA KAMPONG

Melalui kefahaman penulis, perlantikan jawatan penghulu bagi kawasan Mukim Bukit Sawat mula diujudkan dalam tahun-tahun sebelum Perang Dunia Kedua bilamana orang yang pertama dipilih ialah Orang Kaya Pemancha Berandai bin Orang Kaya Pemancha Gabok bin Pengarah Imung. Sebelumnya ada terdapat institusi orang-orang bergelar seperti gelaran Orang Kaya Muda, Orang Kaya Perkasa, Orang Kaya Johan Pahlawan, Orang Kaya Setia Diraja dan lainnya dan fungsi peranan  penerima gelaran dikatakan sebagai pemungut hasil bagi pihak pemerintah yakni raja Brunei ketika itu.

Penghulu kedua yang dilantik setelah OKP Berandai bersara adalah Orang Kaya Indera Perkasa Sahari bin Karim dari Kg Sg Ubar kira-kira dalam tahun 1954(?).   Sebelum itu turut terlantik sebagai Pemangku Penghulu buat selama enam bulan ialah Akut bin Kenyah bin OKP Gabok dari Kg Pak Babau.

Selepas persaraan OKIP Sahari maka diadakan pencalunan jawatan penghulu dan pada 1 Mac 1992  Awang Bua bin Sambang yang dikenali dengan nama Islamnya Awang Abdul Rahman bin Abdullah Sambang telah dilantik sebagai orang ketiga yang menjadi penghulu mukim.

Sementara institusi jawatan ketua kampung pada awalnya memang ada terpilih di sekitar mukim sepertinya ketua-ketua kawasan kampung Merangking Hilir, Merangking Ulu dan Singap, Tarap dan Melayan, Laid Lakang, Pengkalan Siong dan Bang Butan. Ketika era OK Pemancha Berandai menjadi penghulu mereka yang pernah menjadi pemimpin adalah Janah bin OK Perkasa Yanggag bagi kawasan Kg Merangking Hilir, Teradi bin OK Bugal bagi Kg Merangking Ulu, Benua bin Teradi bagi Kg Laid Lakang, Kalam bin OK Bugal bagi Kg Pengkalan Siong dan Nangkat bin Perasob bagi kawasan Tarap dan Melayan. Semua pemimpin ini berkhidmat secara sukarela sahaja manakala penghulu sendiri cuma menerima elaun bulanan dari pihak kerajaan.

Semasa di era perlantikan OKIP Sahari menjadi penghulu maka dua jawatan ketua kampung telah diujudkan. Kawasan mukim dibahagikan kepada dua bahagian: kawasan Kg Bukit Sawat yang di ketuai oleh Awang Lumpoh bin Selamat dan kawasan Kg Merangking yang dipimpin oleh Awang Bua bin Sambang.  Semua pemegang jawatan termasuk penghulu yang mulanya cuma diberikan elaun bulanan kemudian dinaik taraf menjadi penerima gaji bulanan oleh pihak kerajaan dalam tahun 1970an(?). Sementara itu turut diujudkan jawatan tuai-tuai rumah panjang bagi puak Iban yang bermastautin di Kg Apak-Apak, Baran dan Bang Tajok, masing-masing mereka pada asalnya dihulurkan elaun bulanan sahaja dan sekarang turut menerima gaji bulanan juga.

Jawatan Ketua Kampung Merangking yang menjadi kosong setelah Awg Bua dilantik menjadi Penghulu Mukim Bukit Sawat pada tahun 1992 telah diisi oleh Awg Haji Md Masut bin Abdullah @ Basi pada tahun 2007 setelah diadakan beberapa siri pencalunan oleh pihak kerajaan.

 

AWG HJ MD MASUT BIN ABDULLAH BASI

Ketua Kampong Merangking [2007 - 2013]

Sementara jawatan Ketua Kampong Bukit Sawat telah di pangku oleh Awang Haji Ismail bin Opak dari Kg Sungai Mau sejak Awang Lumpoh meninggal dunia kira-kira 10 tahun yang lalu. Ketika ini jawatan tersebut masih kosong dan beberapa usaha telah dilaksanakan oleh pihak kerajaan bagi mengisi kekosongan tersebut setelah Awang Hj Ismail tamat berkhidmat sejak tahun 2010(?).

Awang Bua telah mula bersara sebagai penghulu mukim sejak 24 Mei 2005. Beberapa siri pencalunan telah dibuat dan pada tahun 2007 Awg Anuar Abdullah telah dilantik memegang jawatan tersebut buat masa kurang dari 2 bulan sahaja dan kemudian dikosongkan semula.



MIGRASI PENDUDUK MUKIM

Jumlah penduduk mukim kini menjadi berkurang akibat berpindah ke kawasan-kawasan bandar seperti STKRJ Mumong, STKRJ Lorong 3 Seria, Perumahan Panaga, Perumahan Kg Pandan Kuala Belait, STKRJ Telisai,  Perumahan Bukit Beruang, Tutong, Perumahan Katok, BSB serta membangun rumah sendiri di kawasan-kawasan Sungai Liang dan Lumut di Daerah Belait serta Kampong Mulaut di Daerah Brunei Muara.

Kesannya beberapa buah kampung seperti Pengkalan Siong, Laid Lakang, Ubok-Ubok, Sg Ubar dan Merugi Bungkok hampir kosong tanpa berpenduduk sekarang. Sementara Kg Baran telah kosong sepenuhnya setelah semua penduduk di sana berpindah ke kawasan mukim yang lain.

Hal yang serupa terjadi bagi kawasan Kg Pangkalan Siong, Bang Pukol dan Sungai Ubar apabila kebanyakan penduduknya berpindah ke kawasan Kg Sungai Mau atas sebab masalah perhubungan dan sebagainya.

Sebaliknya namun terdapat juga penghijrahan penduduk dari mukim-mukim lain ke mukim ini seperti dari Mukim Sukang dan sebagainya yang membina rumah dan tinggal di kawasan Kampong Sungai Mau. Seterusnya ada pula penduduk-penduduk asal mukim ini atau anak-anak mereka yang bermastautin secara tetap di kawasan bandar membuka ladang kebun buah-buahan atau padi dan tinggal secara sementara di pondok kebun masing-masing di sini.

Jumlah penduduk tetap mukim yang tinggal sekarang dianggarkan dalam sekitar 700 - 800 orang sahaja. 

© HAK CIPTA TERPELIHARA